Tijdens mijn soloreis door Lapland, op weg naar Senja, Noorwegen, deed ik een onverwachte ontdekking: Aursfjordsaga. Het was een koude dag in oktober en ik was op zoek naar een openbaar toilet langs mijn route. Gelukkig had ik gehoord dat er één in de buurt was. Bij aankomst werd ik echter overweldigd door wat ik zag – een oude watermolen. Geïntrigeerd door dit historische juweeltje besloot ik meer te leren over de fascinerende geschiedenis van Aursfjordsaga. Maar eerst… moest ik mezelf verlichten van een dringende behoefte.
Na mijn broodnodige bezoek aan het toilet (wat een opluchting), begon ik mijn zoektocht naar informatie over Aursfjordsaga. De snijdende wind sneed door mijn oren, maar het adembenemende uitzicht maakte alles goed. Houtbewerking speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Aursfjord. De bouw van Aursfjordsaga, een door water aangedreven zaagmolen, eind 18e eeuw had een aanzienlijke impact op de houtindustrie en de ontwikkeling van de regio in de 19e eeuw.
Is het geschikt voor kampeerders/overlanders?
Er is genoeg ruimte om je overlander of camper te parkeren. Ik verwacht niet dat het erg druk zal zijn en een toilet in de buurt draagt bij aan het comfort. (Houd er rekening mee dat deze voorzieningen vanaf half september gedeeltelijk gesloten zijn.) Houd het gebied schoon door je afval mee te nemen, zodat het aangenaam blijft voor toekomstige bezoekers! (Ik weet niet zeker hoe druk het is in het hoogseizoen; toen ik er was, was het volledig verlaten.)
Een nerdy Diepe duik in de geschiedenis van Aursfjordsaga
De zaagmolen maakte de productie van houten planken op een zeer efficiënte manier mogelijk, wat de houtverwerking en scheepsbouw stimuleerde.
Aursfjordsaga is de enige overgebleven door water aangedreven zaagmolen in Noord-Noorwegen, aangedreven door de Lakselva-rivier. In 1958 werd de molen gesloopt vanwege de aanleg van een nieuwe weg net voorbij de zaagmolen. Gelukkig bewaarden geschiedenisliefhebbers zaagframes en andere gereedschappen. Tussen 1977 en 1982 werd de zaag hersteld door Arne Pedersen, een directe afstammeling van Ingebregt Eliassen. (Daarover later meer)
De reciprozaagmolen speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van de 19e eeuw. Planken en houten planken konden mechanisch worden geproduceerd. Boomstammen van maximaal negen meter lang werden aan beide uiteinden vastgezet voordat water op het waterrad met de stambeam werd losgelaten. De zaagmolen kon ongeveer één meter per minuut verwerken, waardoor hout efficiënter werd gebruikt. Wat vroeger genoeg was voor één boot, kon nu worden gebruikt voor de bouw van drie boten.
Interessant genoeg moest de eigenaar, Eliassen, creatieve manieren vinden om de benodigde gereedschappen te verkrijgen. Lokale smeden konden geen onderdelen van de vereiste grootte smeden, dus vertrouwde Eliassen op rondtrekkende Sami-mensen uit Jukkasjärvi, nabij Kiruna. Hij stuurde hen de benodigde maten en het volgende jaar haalde hij de gesmede gereedschappen op in Målselv.
Malangen, waar Aursfjordsaga zich bevindt, wordt al lang beschouwd als de grens tussen Noorwegen en het Samische volk in het noorden. Het diende ook als de grens tussen de provincies Troms en Finnmark. Bovendien stond Malangen bekend als de noordelijke grens waar het mogelijk was om graan te verbouwen.
Praktische informatie: Voor praktische details kunnen lezers terecht op de website van Aursfjordsaga voor meer informatie over openingstijden en contactgegevens.
Midt-Troms MuseumAursfjord is een plek waar bezoekers kunnen genieten van adembenemende natuur, rust en sereniteit. Het gebied biedt mogelijkheden voor wandelen, vissen, kajakken en het observeren van de lokale flora en fauna.